Amstenrade wordt, zover bekend, voor het eerst genoemd in een akte uit 1274, welke verband hield met de benoeming van geestelijkheid van de kapel van Amstenrade. In 1319 ging Amstenrade als leen behoren tot het kathedrale kapittel van Luik en weer later behoorde de plaats tot het land van Valkenburg maar viel ondanks een eigen dorpsraad rechtstreeks onder de Schepenbank van Oirsbeek. Amstenrade kende diverse turbulente periodes om uiteindelijk vanaf de Franse tijd als zelfstandige gemeente verder te gaan tot de gemeentelijke herindeling per 1-1-1982.
Rondom het kasteel, met prachtig park, ontwikkelde zich in de loop der eeuwen een nederzetting, waarvan de oorspronkelijke wegen allen leiden, zoals de stralen van een ster, naar het slot als markant middelpunt. Weliswaar hebben heel wat uitbreidingen plaatsgevonden richting Hoensbroek en Hommert/Schinnen, maar in de huidige wegenstructuur is het stervormig patroon nog duidelijk te herkennen. Het gebied rondom het kasteel was enorm belangrijk. In de directe omgeving was de kerk gelegen met aan het kerkpleintje de pastoorsboerderij, de burgemeesterswoning en de dorpsherberg.
Andere karakteristieke gebouwen in deze buurt zijn ondermeer de pastorie, het klooster, de school en de villa "De Streek". De oude lindebomen zijn medio 1980 grotendeels vervangen. De oude paardekastanjes op het kerkplein zijn om en om verwijderd. Op de vrijgekomen plaatsen zijn jonge exemplaren aangeplant.
De Poststraat en de Putstraat waren voorheen verbindingswegen naar Sittard en Oirsbeek. In de Putstraat stonden een aantal oude panden die echter grotendeels gesloopt zijn.